عادی سازی روابط وضعیت راهبردی اسرائیل را تغییر نداد

به گزارش راهبرد معاصر اندیشکده امنیت داخلی رژیم صهیونیستی (INSS) وابسته به دانشگاه تل‌آویو، به تازگی در یکی از گزارش‌های خود خبر داد که به رغم گذشت یک سال از زمان امضای توافق عادی‌سازی روابط با امارات و ملحق شىن چند کشور به آن، از تمام پتانسیل‌های این توافق استفاده نشده است.

روزنامه فرامنطقه‌ای «القدس العربی»، امروز (سه‌‌شنبه)، با استناد به گزارش مذکور نوشت: این اندیشکده در گزارش جدید خود بر این باور است که توافق‌های عادی‌سازی روابط یک امتیاز سیاسی محسوب می‌شود؛ اما با این وجود، منجر به بهبود وضعیت راهبردی اسرائیل در برابر تهدید‌های پیش‌رو نشده است.

در این گزارش عنوان شده است که چالش منطقه‌ای مشترک از سوی ایران همچنان یکی از محرک‌های اصلی برای امضای توافق‌های عادی‌سازی روابط بوده و هست؛ اما قدرت این محرک در پی تغییر سیاست‌های دولت آمریکا پس از کنار رفتن «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور پیشین آمریکا و در نتیجه، کاهش سطح آمادگی آمریکا برای تأمین امنیت و دادن امتیازات اقتصادی به کشورهای امضاء‌کننده توافق، تحلیل رفته است.

اندیشکده امنیت داخلی رژیم صهیونیستی می‌افزاید: «همچنان تشکیل یک محور همکاری در خاورمیانه به منظور جلوگیری از دامنه حضور ایران در منطقه یک چالش و هدف محوری به شمار می‌رود از‌این‌رو اسرائیل خواهان تکمیل کاستی‌های امنیتی موجود و پیشبرد این توافق‌هاست تا به ثمره صلح برسد».

این اندیشکده خاطر نشان می‌کند که توافق میان تل‌آویو و امارات با عنوان «توافق صلح» شناخته می‌شود که کِنست (پارلمان رژیم صهیونیستی) آن را تصویب کرده است حال آنکه مابقی توافق‌ها با بحرین، سودان و مغرب یک «اعلام صلح» بوده‌اند که در این خصوص به اظهارات «انو قرقاش»‌ مشاور دیپلماتیک رئیس امارات و وزیر مشاور سابق این کشور در امور خارجه اشاره شده است که پیشتر بیان کرد تصمیم امارات برای برقراری روابط با اسرائیل حکایت از انگیزه ساخت آینده‌ای جدید و بهتر برای منطقه داشت که این تصمیم از تمایلی مبتنی بر به گردش درآوردن یک راهبرد و نگرش عمل‌گرایانه نشأت می‌گرفت.

در ادامه این گزارش همچنین با اشار به اینکه عادی‌سازی روابط با امارات در مقایسه با دیگر توافق‌ها با سرعت بیشتری در حال پیشرفت است و ثمره اقتصادی به همراه خواهد داشت، عنوان شده است: «امارات از ویژگی خاصی برخوردار است-جمعیت کم، نبود مخالف، منابع بسیار، سران متعهد به یک طرح راهبردی طولانی‌مدت؛ طرحی که شامل چند برنامه است و به‌صورت نظام‌مند اجرا می‌شود».

اندیشکده یادشده ادامه داد: «امارات خود را قطب تجدد و پیشرفت می‌داند و روابط با اسرائیل را در راستای تحقق این هدف در نظر می‌گیرد. از زمان امضای توافق عادی‌سازی روابط عملا میزان تجارت اعلام‌شده میان اسرائیل و امارات تقریبا به یک میلیارد دلار رسیده است و شروطی نیز درباره ایجاد صلح میان دو طرف مطرح شده است. توافق‌هایی نیز در زمینه آکادمیک، فرهنگی و محیط‌زیست، امنیت، غذا و آب، پزشکی، همکاری‌های سایبری و... امضاء شده است؛ اما برخی از شراکت‌ها میان دو طرف از جمله صندوق سرمایه‌گذاری‌های مشترک همچنان در حالت تعلیق قرار دارد».

چالش‌های پیش‌روی عادی‌سازی روابط

اندیشکده امنیت داخلی رژیم صهیونیستی می‌گوید که ترامپ محرک توافق‌های عادی‌سازی بود و در قلب این توافق ملاحظات امنیتی، مسئله تهدید ایران و ملاحظات اقتصادی دیگری گنجانده شده است و همچنین عنوان می‌کند که منافع طرف‌های توافق به علت امتیازهایی که از طرف دولت آمریکا به آن دست پیدا کرده‌اند، به داشتن روابط با واشنگتن مرتبط خواهد بود.

در ادامه ادعا شده است، با آنکه دولت بایدن سیاست‌های دولت ترامپ رد می‌کند-البته به جزء مسئله عادی‌سازی روابط- اما تاکنون، بایدن برای عادی‌سازی روابط با تل‌آویو امتیازی برای کشورهای قصد این گام را دارند در نظر نگرفته است و هنوز واشنگتن آمادگی چشم‌پوشی از مسائل مربوط به حقوق بشر در کشورهای عربی به عنوان مثال در عربستان سعودی را ندارد.

فلسطین

بر اساس این گزارش، توافق‌های عاد‌ی‌سازی روابط باعث شده است که تشکیلات خودگردان فلسطین در برخی ابعاد متضرر باقی بماند و آمادگی عادی‌سازی روابط پیش از حل‌وفصل نزاع را نداشته باشد از‌این‌رو تشکیلات خودگردان فلسطین پیوستن به آن دسته ابتکارهای اقتصادی و مرتبط با حوزه انرژی را که مبتنی بر توافق‌ عادی‌سازی روابط هستند، رد می‌کند و پیشنهادهای کمک امارات را نمی‌پذیرد.

در این گزارش همچین عنوان شده است که اولین امتحان بنیادین برای توافق‌ عادی‌سازی روابط نبرد اخیر تل‌آویو با غزه بود  چراکه به رغم‌ استفاده تل‌آویو از خشنونت بیش‌از حد علیه فلسطینیان در جریان این جنگ، اما هیچ یک از کشورهای عربی که روابط خود را عادی‌سازی کردند، واکنشی به آن نشان ندادند و حتی هیچ یک از سیاستمداران آن‌ها اظهاراتی علیه تل‌آیو بر زبان نیاورد.

مسئله ایران

این اندیشکده در گزارش مذکور مدعی شده است که ایجاد  اختلاف میان تل‌آویو و برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به نفع ایران است و کشورهای عربی یادشده هم‌اکنون بر برنامه هسته‌ای ایران و آنچه تهدیدهای تهران خوانده شده، متمرکز شده‌اند.

این اندیشکده همچنین ادعا می‌کند که کشورهای عربی مذکور نگران این هستند که ایران شیعیان موجود در این کشورها را به انجام اقداماتی  که کینه‌توزانه خوانده شده، ترغیب کند.

در گزارش یادشده ادعا شده است که تهران از حضور اطلاعاتی تل‌آویو در منطقه خلیج فارس نگران است و برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز احساس می‌کنند که قدرت بازدارندگی ‌آن‌ها با تغییر دولت آمریکا دچار آسیب شده است و دولت بایدن تمایل دارد که به توافق هسته‌ای به تهران بازگردد از‌این‌رو «کشورهای حاشیه خلیج [فارس] می‌خواهند روابطی موازی با ایران شکل دهند و اختلافاتشان را با این کشور از راه مذاکره حل‌وفصل کنند. این در حالی است که تهران در این مذاکرات از ابوظبی و منامه می‌خواهد که روند عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل را کُند کنند و به عدم حضور نظامی اسرائیل در خاک خود پایبند باشند».

افکار عمومی در کشورهای عربی

اندیشکده امنیت داخلی رژیم صهیونیستی در بخش دیگری از گزارش خود اذعان می‌کند که توافق‌های عادی‌سازی روابط در سطح سازمانی باقی مانده و مردم همچنان به تل‌آویو معترض هستند و با آن دشمنی دارند درست همانند توافق‌هایی که پیشتر با مصر و اردن امضاء شد. با این حال، این اندیشکده مدعی می‌شود که چهل درصد از مردم در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از عادی‌سازی روابط با تل‌آویو حمایت می‌کنند.

در این گزارش همچنین با اشاره به اینکه برخی از کشورهای عربی و اسلامی همچنان تصمیم خود مبنی بر پیوستن به توافق عادی‌سازی روابط را به تعویق انداخته‌اند، آمده است که این کشورها به محض اینکه به این نتیجه برسند که این توافق می‌تواند آن‌ها را به آمریکا نزدیک گرداند و برای آن‌های ثمره اقتصادی و دیپلماتیک به همراه خواهد داشت، به آن ملحق می‌شوند و در عین حال، تل‌آویو نیز باید در تلاش برای توسعه دامنه روابط خود با کشورهای مختلف باشد.

در بخش دیگری از این گزارش عنوان شده است که عربستان سعودی یکی از کشورهای مهم برای برقراری روابط محسوب می‌شود و روابط رسمی با ریاض می‌تواند به این روابط آنچه «مشروعیت دینی-اسلامی» خوانده شده، ببخشد و زمینه برای پیوستن برخی دیگر از کشورها تسهیل کند.

گزارش مذکور تنها به فاصله کمی از گزارش پیشین این اندیشکده منتشر شده است؛ این مرکز مطالعاتی در ابتدای ماه جاری نیز در گزارشی به «اسحاق هرتزوک» رئیس‌ رژیم صهیونیستی خبر داد که ایران همچنان تهدید اول این رژیم محسوب می‌شود../فارس